Lukas 10:38-42 - Stres

Skriflesing (Lukas 10:38-42)

38Terwyl hulle op reis was, het Hy by ‘n sekere dorpie gekom waar ‘n vrou met die naam Martha Hom as gas ontvang het. 39Sy het ‘n suster met die naam Maria gehad, wat by die Here se voete gaan sit het om na sy woorde te luister. 40Maar Martha was besig met al die voorbereidings. Sy kom toe daar staan en sê: “Here, pla dit U nie dat my suster my alleen los om te bedien nie? Sê tog vir haar om my te help!” 41Maar die Here antwoord haar: “Martha, Martha, jy kwel en ontstel jou oor so baie dinge, 42maar net een ding is noodsaaklik, en Maria het die goeie deel gekies; dit sal nie van haar af weggeneem word nie.”

 

Preek

Hierdie wat ons nounet gelees het kom weer voor asof dit in die middel van nêrens plaasvind. Ons moet onthou dat hierdie teksgedeelte binne Jesus se reis na Jerusalem plaasvind wat in Lukas 9:51 begin. So, tydens hierdie reis na Jerusalem gesels Jesus telkens met sy dissipels oor wat dit beteken om Hom te volg. Sommige van die temas wat ter sprake kom is dat die dissipels wat Jesus volg kan verwag om verwerp te word (9:52-53), hulle moet weet dat die koninkryk belangriker is as om ‘n naasbestaande te begrawe (9:59-60), hulle moet onthou om behoorlik afskeid te neem van huis en haard (9:61-62), en nog ‘n hele paar ander dinge. Maar dit kan nog steeds baie abstrak voorkom. 

Die evangelies is portrette van ‘n persoon en moet in hierdie biografiese manier interpreteer word. Elke perikoop (dis nou ‘n spesifieke skrifgedeelte) in elke evangelie dra by tot die beeld wat ons van Jesus het, dus is Christologie (die studie van die persoon, natuur en rol van Christus) baie belangrik. Elke outeur sorteer hulle verskillende afdelings om ‘n beeld van Christus te skep. Elke evangelie se fokus is op iets anders (Markus: die moeilkheid van Christus volg; Lukas: die lot-draende redder; Johannes: Die inkarnasie van God).

 

Dis regtig belangrik dat ons die groter prentjie verstaan. Onthou, al 4 Evangelies vertel basies dieselfde storie, maar net uit 4 verskillende oogpunte en met verskillende fokuspunte. Eerlikwaar, as ons nou regtig diep hierdie boeke begin bestudeer dan kom ons agter dat Matteus, Markus en Lukas se beskrywings baie eenders is. Dis hoekom ons hulle die Sinoptiese Evangelies noem. Eintlik, baie keer kom dit voor asof hierdie drie by mekaar afgeskryf het, soos in ‘n toets. Maar, daar is natuurlik baie meer ooreenkomstes in al die Evangelies.So, as ons wil begin probeer om vanoggend se Skriflesing uit Lukas 10 te bestudeer, dan moet ons eers ‘n hele paar tree terug neem en kyk waar in Jesus se lewe hierdie teksgedeelte afspeel. Kom ons begin by die begin.

 

(Sien tydlyn op die preek video)

 

Lukas volg nou sy “Barmhartige Samaritaan” gelykenis op met nog ‘n woordewisseling wat net hy rapporteer. Terwyl Jesus op sy reis na Jerusalem voortgaan, vertrou hy ook op die verwelkomende gasvryheid van ander terwyl hy op pad is. Alhoewel Lukas nie die dorpie noem wat Jesus nou binnekom nie, merk Johannes 11:1 op dat die susters Marta en Maria, en hulle broer Lasarus, in Betanië, Jesus se “gunsteling plek op aarde” gewoon het. Toe Jesus en sy dissipels by hul deur aankom, was dit Martha wat hulle formeel in hul huis “verwelkom” het. As gasvrou is dit nou Martha se plig om te voorsien vir diegene wat sy ontvang het.

 

Maria word egter nie beskryf as om Jesus te “verwelkom” nie, maar om na hom te “luister”. Sodra hierdie gevolg in hul huis is, kies Maria doelbewus om aan die Here se voete te sit en luister na wat Hy sê. Lukas beklemtoon die profetiese aard van Jesus se teenwoordigheid en woorde deur hier na hom te verwys as “Here”. Maria se optrede is op verskeie maniere ongewoon.

 

Eers sou dit natuurlik onder die pligte van die vroue van hierdie huishouding val om kos en drank vir die huisgaste te voorsien, ongeag of daar ander bediendes beskikbaar was om te help of nie. Gevolglik moet Maria by daardie voorbereidings betrokke wees.

 

Tweedens, en selfs meer ongewoon as waar Maria nie is nie, is waar sy is: sit aan Jesus se voete. Dit is die plek waar ‘n pligsgetroue dissipel geleë sou wees. Skokkend genoeg openbaar Maria se teenwoordigheid en postuur dat dit inderdaad haar identiteit is. Maak nie saak dat haar status as gasvrou voorgestel het dat sy iewers anders moet wees nie. Maak nie saak dat haar identiteit as ‘n eerste-eeuse Joodse vrou beteken het dat sy nooit as ‘n student/dissipel van enige rabbi of onderwyser gesit sou word nie. Maria het nie net Jesus in haar huis ontvang nie, sy het Hom as profeet ontvang en luister aandagtig na sy profetiese woord (“logos”).

 

So ons skrifgedeelte vanoggend speel af reg in die middel van Jesus se reis na Jerusalem. Kom ons staan vir ‘n paar oomblikke by die inhoud van ons teks stil:

10:38 Op Jesus se reis het Hy naby Jerusalem in Betanië gekom waar Marta Hom gasvry ontvang het. Met ander woorde, sy doen dít wat die Samaritane nie vir Hom wou gee nie (Luk 9). Sy is die Gasvrye en Barmhartige Samaritaan van die vorige gelykenis! Sy maak alles klaar om Hom te bedien. En daarin is sy reg. Dit is gasvry.

 

10:39 Maar, haar suster Maria het besluit om by Jesus se voete gaan sit en na sy woorde te luister.

 

10:40 Maar dan wil Marta hê dat Maria ook soos sy moet optree. Dit laat haar ongasvry optree deur Jesus en haar suster te berispe. Maar Jesus sê vir haar nee, jy moet nie so praat nie! Lukas vertel van haar dat sy baie bedrywig geraak het (letterlik: hardloop heen en weer), eintlik té bedrywig en dit eindig by stres en veroordeling van dié wat nie soos sy rondhardloop en bedien nie. “Kyk hoe baie doen ek! Hoekom doen jy nie ook soveel soos ek nie?!” Veral toe sy haar suster “sien” sit en niks doen nie! Let op hoe sy eintlik die Here Jesus self aanvat: Here, gee U nie om nie …!? En let op dat sy Hom beveel: sê vir haar sy moet my kom help! Haar gasvryheid raak dus vir haar ‘n las … en vir Jesus … en vir Maria!

 

10:41-42 Wat was Marta se probleem? Sy kon nie meer onderskei tussen wat belangrik is en wat nie.

 

Nou op hierdie punt gebeur iets baie interessants. Iets wat ons baie leer van Jesus se karakter. Hy praat sag met Martha en sê in liefde vir haar: Marta, Marta … sagte vriendelike simpatieke woorde. Jy is bekommerd oor te veel dinge. Net een ding is nodig en dít het Maria gekies. Hy wil eintlik haar net terugkry by haar aanvanklike gedagte om gasvry te wees, en dit met oorgawe te doen.

 

Ons kom ook agter dat Maria Jesus op ‘n ander manier as gas ontvang. Sy doen wat Jesus verwag het die ander dorpe moet doen, om te luister na die dissipels. Hier luister sy egter net na Hom, dié Een waarvan hulle vir die dorpe van vertel het. Sy ontvang só die koninkryksboodskap, en in die proses God self!

 

So dis heel moontlik vir hierdie rede dat Jesus vir Maria prys, want sy het die beste deel gekies, iets wat nie van haar weggeneem kan word nie – die koninkryk van God.

 

Die evangelies is nie ‘n groot versie-bundel nie en ook nie ‘n spul briewe nie. Die beeld van ‘n persoon in ‘n biografie word verkry deur hulle woorde en dade. En hier by Martha en Maria leer ons vreeslik baie oor Jesus se karakter deur wy woorde en dade. Om die etiek te ontdek moet ons kyk na Jesus se etiese leer asook sy optredes. Die kernboodskap van die evangelies is om as dissipels te leef binne ‘n gemeenskap van ander wat reageer en volg. Jesus sit klem op die etiese aspekte van die wet aangaande menslike kwale, soos geld, seks, mag, geweld, ens. Daar word egter ook baie klem gesit op liefde en vergifnis. Mense met hierdie probleme het na hom toe gekom (dis hoekom hy as lafhaard en dronkaard beskou was). Wat ons sopas gelees het gee vir ons net ‘n klein insig oor wie hierdie Jesus was en is. Hoe tree hy op teenoor Martha? Hoe tree hy op teenoor Maria? Watter woorde gebruik hy? Kan ons vir onsself sy stemtoon verbeel? Hoe moes Martha gevoel het? 

 

Persoonlik dink ek het Martha vreeslik baie gestres! Dink net as julle gaste kry vir middagete: Die huis moet skoon wees, daar mag nie stof op die vensterbanke wees nie, die toilet moet soos laventel ruik, die plante moet groen en gewater wees, die braai moet skoon wees, die vloere moet gemop wees, die tee moet gereed wees en al die hondehare op die bank moet gestofsuig word. So so baie dinge wat moet gebeur wanneer iemand kom kuier. So dink net bietjie hoe Martha moes gevoel het toe Jesus, van alle mense, Jesus, by haar opgedaag het vir ‘n metaforiese koppie koffie.

 

Op 10 Julie 2013 het iemand ‘n YouTube-video geplaas. Drie dae later het dit 5 miljoen trefslae gehad. Ongelukkig is die oorspronklike video nie meer beskikbaar nie, maar ons het wel ‘n beskrywing daarvan.

 

Die video van een minuut wys ‘n ongelooflike lewe-of-dood-wedloop. Dit is deur toeriste in die Kruger Wildtuin verfilm. Besoekers aan die park word gereeld en streng aangesê om te alle tye in hul voertuie te bly. Maar ons almal weet hoe sommige toeriste kan wees… Die video wys karre wat langs die pad geparkeer is met al hul vensters en deure wawyd oop, en mense wat oral rondhang om ‘n beter uitsig te kry.

 

In hierdie geval, waarna almal gekyk het, was ‘n trop bokke wat deur twee ongelooflik vinnige jagluiperds verjaag word. Skielik het die hele jaagtog van koers verander en in die pad gegaan. Roofdier en prooi het deur die reeks geparkeerde karre gejaag en toe in die bome aan die ander kant van die pad verdwyn. Oomblikke later het een bok terug begin hardloop – weer, in die rigting van die pad – met die jagluiperd-paar op heterdaad.

 

Met die warm asem van die dood op sy hakke, het die arme bok ‘n ongelooflike keuse gemaak. Dit het homself binne ‘n Toyota bussie geslinger waarvan die sydeur oopgeskuif is. Die verwarde jagluiperds het verby gehardloop en rondgekyk vir die prooi wat net oomblikke tevore so naby was. Toe die teleurgestelde jagluiperds weghardloop, het die eienaars van die “wegkom-motor” die ander skuifdeur oopgemaak en die bok het uitgehop, terug in die wildernis in.

 

En ons dink ons leef met stres! Miskien is dit hierdie tipe stres wat arme Martha so oorval het toe Jesus haar kom besoek het.

 

“Stres” is een van die grootste bydraers tot ‘n magdom siektes en aftakelende siektes wat gely word deur mense wat in ons vinnig roterende wêreld leef. Die gewildheid van aksie-flieks kan ‘n kultuur weerspieël waar dit lyk asof almal rondloop. Ek sê nie moenie aksie-flieks kyk nie… Moet my nie verkeerd verstaan nie. Ek hou baie van my aksie flieks. Met ons slimfone en oorfone is ons nooit buite aanraking nie, wat nog ‘n manier is om te sê ons het nooit enige “aftyd” nie en ons kan nooit ontsnap nie. Om te sê dat ons altyd die wêreld kan vind, is ook om te sê dat die wêreld ons altyd kan vind.

 

Wat leer ons by Marta? Ons het ‘n balans nodig tussen beleef (luister) en bedien – anders raak jy nie net ‘n pyn nie, maar kan jy nie meer onderskei nie.

 

Dit is uiteindelik ook die balans tussen liefde vir God en liefde vir jou naaste. Waarmee Jesus eintlik verdere kommentaar lewer op die vraag oor die groot gebod van die wetsgeleerde: wat moet ek doen om die ewige lewe te beërwe? 

 

Wat leer ons by Maria? Ons leer hier eerstens dat gasvryheid nie net is om vreemdelinge te ontvang en te dien of te “help” nie. Ons kan ook iets by hulle leer. Ons móét trouens ook by hulle leer, want dit is baie keer die manier hoe God self onder ons teenwoordig is, soos ons ook by die Emmausgangers leer!

 

Maar dit laat ons in die tweede plek ook besef dat die lewe om God draai, en ons kontak met Hom. Daar is geen plaasvervanger vir ‘n intieme verhouding met Hom nie. Dit is wanneer ons sy stem tussen ander stemme kan begin onderskei, dat ons lewe in plek val. Dit is wanneer ons met ‘n verwagting begin lewe, dat God met ons gaan praat, dat Hy ons nie oningelig gaan hou oor wat Hy wil doen nie, dat ons lewe betekenisvol raak.

 

Ons moet God toelaat om ons prioriteite te herskik.

 

Dit is wat Maria reggekry het. En let ook op dat net hierna Jesus sy dissipels ook gaan onderrig oor die groot gebed: Die onse Vader. Want dit is seker die belangrikste manier waarop hierdie verhouding met God in stand gehou kan word – deur te bid, deur te luister, deur gemeenskap met God te beoefen.

 

In hierdie week se Skriflesing ly Martha aan ‘n ernstige geval van “hou-my-besig”. Nadat sy haar huis vrywillig vir Jesus en sy dissipels oopgemaak het, nadat sy gewillig die verantwoordelikhede aanvaar het om behoorlike gasvryheid aan haar besoekers te verskaf, begin sy haar fokus verloor. Martha kan nie meer sien dat sy ‘n groot profeet en prediker in haar midde het met ‘n woord van God om aan almal wat wil luister, voor te lê nie. In plaas daarvan sien Martha net hoeveel monde sy moet voed. In plaas daarvan om gemeenskap en vervulling te vind deur na Jesus te luister en te leer, is al wat Martha voel frustrasie en die wrywing van broers en susters. Vanuit Martha se perspektief is sy oorweldig en oorwerk. Haar suster Maria doen niks om te help nie. Maria sit eenvoudig en luister na hul huisgas.

 

Maar wanneer Martha heeltemal ballisties is oor Maria se gedrag, selfs teen Jesus uithaal omdat hy nie omgee vir hierdie ongelyke arbeidsverdeling nie, wys “die Here” op die leegheid agter haar “hou-my-besig” eiegeregtigheid.

 

Daar is net “een ding” wat Martha se volle aandag verg. Daar is net “een ding” wat van uiterste belang is. Daar word net “een ding” van haar vereis – en dit is NIE om die perfekte maaltyd te bedien nie.

 

Trouens, soos Augustinus opgemerk het, wys Jesus vir Martha die verskil tussen die verskaffing van nog ‘n tuisgekookte maaltyd en die ontvangs van die ewige Brood van die Lewe. Daardie aand in Martha en Maria se huis, sou die “goeie eetgoed” nie uit die kombuis kom nie. Die werklike maaltyd is by Jesus se voete bedien, waar die een wat die Brood van die Lewe was vir almal wat sou luister, ‘n uitnodiging aangebied het om deel te hê aan die Koninkryk van God. Dit is een ding om Jesus in jou huis en haard te verwelkom, soos Marta gedoen het. Dit is heel anders om te doen wat Maria gedoen het: verwelkom Jesus in jou hart.

Jesus wil nie noodwendig hê ons moet “harder werk nie”, Jesus wil hê ons moet “harder speel”. Jesus wil hê ons moet ons verlustig in sy teenwoordigheid, om die deel van die koninkryk wat nou reeds onder ons teenwoordig is te geniet, en om die gawe van die Heilige Gees te gebruik om te “Uit te gaan en te gaan speel” en die wêreld uit te nooi om saam te “Kom Speel”.

 

In Genesis is die skepping ‘n daad van spel. Die hele skepping is ‘n spel, insluitend die skepping van die liggaam van Christus. Geloofsgemeenskappe is gemeenskappe van spel, gemeenskappe wat speel wat saam met Jesus aansluit in wat hy in die wêreld doen.

 

Daar is ‘n gesegde wat sê: “As jy lief is vir wat jy doen, werk jy nooit ‘n dag in jou lewe nie.” Die uiteindelike in die lewe is wanneer jou vakansie en jou roeping een en dieselfde is, wanneer jy betaal word om te speel.

 

As jy eers en altyd die Here liefhet, en by sy voete sit, dan is elke daad van dissipelskap “speel”. Jou roeping IS jou vakansie. Daar is geen verskil tussen die lewe van jou lewe en om die Here lief te hê nie. Die hele lewe word ‘n speelplek van die Gees, of jy nou in ‘n Martha- of ‘n Maria-rol is. 

 

Dink bietjie by jouself: Wat is die dinge in jou lewe wat jou so besig hou dat dit jou so angstig soos Martha maak? Wat doen jy in jou lewe om by die Here se voete te gaan sit en net te luister? Probeer om verder as net Bybellees en Bid te dink. Dink aan iets anders. Wat is daardie dinge wat jy in jou lewe doen om by die Here se voete te gaan sit? En watter veranderinge kan jy in jou lewe maak om ander mense, vreemdelinge, op een of ander manier te ontvang sodat hulle jou Goddelike gasvryheid kan beleef?

 

So ek stuur jou vanoggend uit: om te speel. Gaan uit en speel. Wys ander wat dit beteken om Jesus te nooi, nie net in jou huis nie, maar in jou hart.

 

Amen.